İLKOKUL KASIM AYI VELİ BÜLTENİ

“SORUMLULUK BİLİNCİ”

 “Ali 9 yaşında üçüncü sınıf öğrencisi. Bilgisayar mühendisi olan bir kuzeni var. Onunla beraber olduklarında, kuzeni ona mesleği ve çalıştığı yer hakkında bir sürü şey anlatıyor. Ali de bilgisayar mühendisi olmak istiyor ama ufak bir problemi var; bu dönem notları pekiyi değil. Verilen ödevleri yapıp ertesi gün okula getirmesi gerekirken, o bunu yapmıyor. Hangi kitabını okuldan eve getirmesi gerektiğini unutuyor. Bazen de ödevini yapıyor ama çantasına koymayı unutuyor. Çantasına koysa da öğretmene vermeyi unutabiliyor. Kısacası Ali ödevleri konusunda yeterince sorumluluk almıyor.”

Değerli anne babalar, her gün bu ve benzeri başka durumlarla karşılaştığınızda aklınızdan neler geçiyor? Anlaşmaya vardığınız halde çocuğunuz sorumluluklarını yerine getirmeyi ihmal ediyorsa ve siz onun yerine ödevlerini okula getiriyorsanız sorumluluk konusunun üstünde durulması gerekiyor demektir.

 Sorumluluk;

1)  Kurallara uyma,

2)  Tercihlerin ya da seçimlerin sonucuna katlanma,

3)  Başka insanlara ve onların haklarına saygı gösterme

,

olarak ele alınabilir.

Kişisel farklılıklar söz konusu olsa da, sorumluluk kazandırmaya yönelik her sürecin “temel” ve “değişmez” öğeleri vardır. Bunlar;

„       Bilgilendirme: Çocuğun davranışında istenen değişimin gerçekleşebilmesi için önce, çocuğun bu değişim hakkında bilgilendirilmesi gerekir. Onun bu değişimi bir ihtiyaç olarak görebilmesi için, nedenleri hakkında bilgi vermek önemlidir.

Kuralların neden konduğu ve sorumluluğun önemi anlatılmalıdır. Çocuklar, niçin bazı işleri yapmak zorunda olduklarını bilirlerse, ne zaman ailelerine yardımcı olmaları gerektiğini, ne zaman bağımsız davranabileceklerini de öğrenmiş olurlar.

„ Takip: Bilgilendirmeden sonra, çocuğun söz konusu davranışı gösterebilmesi için ona bir süre tanınması gerekir. Bu süre içerisinde yapılan takip sonucunda sorumlu davranışın ortaya çıkıp çıkmadığına, ne sürede ortaya çıktığına, hangi zamanlarda davranışın yapıldığına/yapılmadığına dikkat        edilmelidir.

„ Geri bildirim: Belli bir süre sonra gidişat hakkında bilgilendirmek gerekir. Eğer istenen sorumlu davranışın sayısında artış varsa uygun pekiştireçlerle motive edilmeli, eğer beklenen sorumlu davranışın ortaya çıkmasında sıkıntılar varsa, bu sıkıntılar ve olası nedenlerinin çocukla paylaşılması gerekir.

„ Hatırlatma: İstenen davranış eğer gerçekleşmiyorsa yeniden hatırlatma sürecine gidilmelidir. Yeniden bilgilendirme ile başlayan bu süreç, davranış oturana kadar devam etmelidir.

Yukarıda anlatılan bu öğeler, sadece sorumluluk kazandırma sürecine ait değildir; temel alışkanlıkların oturmasında, kuralların belirlenmesinde, kısaca yaşantımızı düzenleyecek her türlü önlemde bulunması gereken öğelerdir ve ancak kararlı ve sabırlı bir tutumla yaklaşıldığında davranışın oturması sağlanabilir.

Sorumluluğun gelişimi çocuktan çocuğa farklılık gösterir. Ancak, genel gelişim özellikleri açısından değerlendirdiğimizde, çocukların evde yerine getirebilecekleri sorumluluklarını bilmek, bize beklentilerimizi ayarlayabilmemiz açısından yardımcı olabilir. Buna göre;

6 yaş;

„ Tek başına giyinip soyunması,

„ Sofrada tek başına yemeğini yemesi,

„ Oyuncaklarını toplayabilmesi,

„ Üzerinden çıkardığı kıyafetleri yardımla katlayabilmesi,

„ El-yüz temizliğini yapabilmesi,

7 yaş; (yukarıdakilere ek olarak)

„ Çantasını hazırlaması,

„ Başladığı işi bitirmesi,

• Kuş, balık gibi hayvanları beslemesi,

„ Proje ve ödevlerini hazırlaması,

„ Dişlerini fırçalaması,

8 yaş; (yukarıdakilere ek olarak)

„ Hatırlatmadan öz bakımını yapması ve odasını toplaması,

„ Okuldan gelen mesajları iletebilmesi,

„ Dersleriyle ilgili sorumlulukları alabilmesi,

9-11 yaşlar arası; (yukarıdakilere ek olarak)

„ İlgilerini belirleyip, zaman planlaması ve günlük programlar yapabilmesi,

„ Zamanını iyi kullanması,

„ Ev dışı yakın yerlere gidip gelmesi,

„ Arkadaşlarıyla iyi ilişkiler kurması,

„ Alışveriş yapması,

Çocuğunuza seçme hakkı tanıyın: Çok küçük yaştan başlayarak bir çocuğa seçme hakkının tanınmasıyla sorumluluk kazandırma eğitimi verilebilir. Seçim yapabilme fırsatlarının çocuğa sunulması, çocuğun kişilik gelişimini olumlu yönde etkiler. Seçim yapabilme; karar verebilme ve seçimlerin sorumluluğunu alabilme becerisini geliştirir, kendilerini daha iyi tanımalarını sağlar, hayat boyu önlerine çıkacak zor kararlarda mücadele edebilmelerine yardımcı olur.

Model olun: Birçok davranışta olduğu gibi sorumluluk bilincini kazandırma sürecinde büyüklerin örnek davranışları önemlidir. Yetişkinlerin kendi yaşantılarına ait sorumluklara gereken özeni göstermeleri, küçük çocukların dikkatini çeker ve onların tutumlarını gözlemleyerek daha iyi öğrenirler.

Evde Yapabileceğiniz Etkinlikler…

Ev İçi Sorumluluk Planı:

• Haftalık planlama yapabileceğiniz bir şablon hazırlayın.
• Bu şablona hafta içi yapılması gereken görevleri yazın.
• Görevlerin dağılımını gerçekleştirin.
• Herkes görevini yaptıkça yerine getirilmiş görevin yanına işaret koyun.

Evde Hayvan Besleme:

• Evde besledikleri kedi, köpek ve kuş gibi hayvanlarla yakın arkadaşlık ve dostluk ilişkisine giren çocuklar yaşıtlarına oranla çok daha hızlı bir şekilde sosyalleşmektedirler çünkü bu çocuklar hayvanlarla kurdukları sıcak ve sevecen iletişim sayesinde paylaşmayı, sevmeyi, kendilerine güvenmeyi, dostluğu ve yardım etmeyi öğrenirler.

Söylemeye Gerek Yok:

• Dolan çöp kovası boşaltılır.
• Sofra kurulmasına yardımcı olunur.
• Kirli çamaşırlar sepete koyulur.
• Bilgisayardan önce ev ödevleri bitirilir.
• Herkes kendi odasını düzenli tutar.
• Telefon konuşmaları 5 dakikayla sınırlıdır vb.

SORUMSUZ BİR ÇOCUK YETİŞTİRMEK İSTEYENLERE ÖĞÜTLER!

• Onun hatalarının bedelini siz ödeyin.
• Onun davranışları için mazeretler üretin.
• Bizzat siz sorumluluk, kararlılık ve söylediklerini yerine getirme konusunda eksiklikler göstererek ‘’iyi’’ bir model olun.
• Hatalı olduğunda hatasını reddedin.
• Daha fazla çatışma oluşturmamak için kabul edilemez davranışlarını affedin, hoşgörün.
• Yorgun olduğunuz veya uğraşmaya değmez bulduğunuz zamanlarda ona kendi davranışının sonuçlarına katlanma konusunda farklı davranın.
• Nasıl olsa sizin yapmanız daha kolay, onun evdeki işlerini siz yapın.
• ‘’Bu sefer çok ciddiyim’’ sözünü sıklıkla kullanın.

Sevda DÜZLÜ ÖZ

Çaycuma Koleji Rehber Öğretmeni